Atlas Kültür Merkezi başkanı Şahin Yıldırım ile ikinci Dünya Savaşından sonra 1960’li yıllarda oluşan işçi açığını ve Atlas kültür Merkezi’nin, Hollanda’daki işçi göçünün 60.yıl kapsamında yapacağı faaliyetleri hakkında söyleşi gerçekleştirdik.
İkinci Dünya Savaşı ve Hollanda’da işçi açığı
Şahin Yıldırım: Birinci ve İkinci Dünya Savaşından sonra Hollanda´dan Amerika, Avusturya ve Kanada gibi ülkelerine yaklaşık 3 milyon insan göç etmiştir. Hollanda 1945-1950 yılarından itibaren çok yoğun bir sanayi atılımına girişmiştir. Bu atılım, 1950 ve 1960’larda planlı ekonomi politikaları sayesinde yeni bir boyut kazanmış ve Hollanda´da çok ciddi bir isçi kıtlığı ortaya çıkmıştır. Bu sebeple Amsterdam´da bulunan Ford araba fabrikası, Den Haag´da bulunan Fokker uçak fabrikası ve Rotterdam’daki limanları ve benzeri bir çok sektörde ciddi işçi açığı ortaya çıkmıştır. Başlangıçta İspanya, İtalya, Yugoslavya, Yunanistan gibi ülkelerden misafir işçiler Hollanda´ya geldikten sonra, 1960’ların başlarında Türkiye’den gelen işçilerin akını başladı. 19 Ağustos 1964’te Hollanda ve Türkiye, işçi çekmek için bir iş anlaşması imzaladı.
Hollanda- Türkiye İş Gücü Anlaşması’nın 60’ıncı yılı
Şahin Yıldırım: Hollanda-Türk İşgücü Anlaşması bundan tam 60 yıl önce Lahey’de imzalandı. 19 Ağustos 1964’te hayata geçirilen anlaşma ile ilk dönemde Hollanda’ya yaklaşık 5 bin kişi göç etti. O dönemde memleketlerini arkalarında bırakıp çalışmaya giden Türkler, yıllar içinde burada yeni hayatlar kurdu. Zamanında “Gastarbeider” yani ‘misafir işçi’ olarak adlandırılan birinci nesil süre zarfında her ne kadar göçmen, etnik azınlıklar ve yabancılar gibi terimler kullanıldıysa da yarım asır sonra bu terimler yerini ‘Nederlandse Turken’ yani ‘Hollandalı Türkler’ kavramına bıraktı. Kısacası zorlukları ve güzellikleri ile inişleri ve çıkışları Hollanda’da ‘kolektif’ bir tarihimiz oluştu.
Şimdiki nüfusu 500 bini bulan Hollanda’daki Türkler, ülkedeki en büyük azınlık gurubu oluşturduğu gibi siyasetten kültüre, araştırmadan işverenine kadar her sektörde temsil ediliyorlar. Peki ama yarım asırda bu süreç nasıl bu aşamaya geldi? İşçi göçü anlaşması neden yapıldı? Birinci nesil Türkler Hollanda’da nerelerde çalıştılar? Birinci nesil ne tür şartlar içinde yaşamlarını idame ediyorlardı? Pansiyon hayatları nasıldı? Birinci neslin Hollandalı komşuları ile geçimleri nasıldı? Hollanda’da artık kalıcı olan ikinci ve üçüncü nesil gelecekleri hakkında neler düşünüyorlar? Hollanda’da Türklerin eğitimi hangi seviyede? Hollanda’daki Türkler şuanda kültür, spor, siyaset ve inanç konularında neredeler?
Şahin Yıldırım: Amacımız 60.yıl kapsamında Atlas Kültür Merkezi olarak Hollanda’da oluşan kolektif tarihimizi kayıtlar altına almak ve yeni nesillere aktarmak. Yapacağımız çalışmaların bazıları şöyle:
-Kitap ’60 yıl, 60 hikaye’ (Hollandacası: 60 jaar, 60 verhalen)-Fotoğraf Sergisi-Okullarla Eğitim Programı-Konferanslar-Edebiyat akşamları-Tiyatro gösterisi-Müzik konseri- İş İnsanları ve genç yetenekliler ile buluşma-Sempozyumlar
Hollanda- Türkiye ilişkilerinin köklü geçmişi
Şahin Yıldırım: Hollanda ve Türkiye ilişkileri çok yönlü ve köklü bir geçmişe dayanmaktadır. Şöyle ki, 1612 yılında I. Ahmet’in izni ile Hollanda’dan gelen Cornelis Haga’ya İstanbul’da ticaret yapma izni verilir. Böylece Hollanda Krallığını resmi olarak ilk tanıyan Osmanlı imparatorluğu olur. Bunun yanı sıra 16.y.y. sonlarına doğru Osmanlı’dan Hollanda’ya armağan edilen lale, ilerleyen yıllarda ulusal bir sembol haline gelir. Ayrıca 1923’de Türkiye Cumhuriyetini resmi olarak tanıyan ilk ülke Hollanda olur. Bu ikili ilişkilerin daha da güçlenmesi için 1935 yılında Kraliçe Wilhelmina ve Mustafa Kemal Atatürk tarafından Hollanda- Türk kurumu kurulur. Tarih boyunca hem ekonomik hem de kültürel bir çok alanda ortak paydası olan iki milletin 19 ağustos 1964 yılında ilişkileri işçi anlaşmasıyla devam eder. Bizimde fotoğraf sergisi ve işçi göçünün 60. çerçevesindeki programlarla amacımız Hollanda’daki kolektif tarihimizi kayıt altına almak ve yeni nesillere aktarmaktır. Nitekim tarihi unutan bir millet yok olmaya mahkumdur.
Hollanda’nın farklı şehirlerinde dolu dolu programlar
Çalışmalarımız başta Den Haag ve Leiden şehirleri olmak üzere Hollanda’nın farklı şehirlerinde gerçekleştirilecektir. Misafir konuşmacılar bu şehirlerde yapılacak programlara teşrif edecek ve Hollanda’ya gelen misafir işçilerin tarihine, kültür farklılıklarına ve kaldıkları ülkeye (Hollanda’ya) uyumlarından bahsedecekler. Ayrıca proje kapsamında, Hollanda üniversiteleri, belediyeler ve kamu kurumları, sivil toplum kuruluşları ve siyasi partiler çalışmalara davet edilecek.
Neden böyle bir projeye ihtiyaç var?
Şahin Yıldırım: Öncelikle kısa vadede, misafir işçi statüsünde gelen birinci nesile teşekkür etmiş olacak ve 60 yılın nasıl geçtiğini ikinci, üçüncü ve hatta dördüncü nesile aktarmış olacağız. Hayat hikayeleri bir kitap ve belgeselde arşivlenmesi sağlanacak ve birinci nesile vefa gösterilecek ve ikinci, üçüncü ve dördüncü nesillerin asimile olmadan Hollanda ve Türkiye’ye uyum sağlamalarına rehber olacak ve Hollanda makamları ile Türkiye ilişkilerinin olumlu yönde artmasına katkı sağlanacak ve İki ülkenin sosyal ve kültürel bağlarında etkili olacak.
Atlas Kültür ve Araştırma Merkezi kısaca bahseder misiniz?
Şahin Yıldırım: 2013 yılında Hollanda’nın Den Haag şehrinde oturan ikinci nesilden bir grup Türk’ün girişimiyle çalışmalarına başlatılmış ve 2014 yılında Hollanda yasalarına göre kurulmuştur. Atlas Kültür ve Araştırma Merkezi amacı birinci nesil Türk, Faslı , İtalyan, İspanyol, Yunan ve Yugoslavya İsçilerinin hayat hikayelerini ve burada yaşadıkları yarım asırlık tarihi, araştırmak muhafaza etmek ve gelecek nesillere aktarmaktır. Atlas Kültür ve Araştırma Merkezi ayrıca eğitim programları, konferanslar, resim sergileri ve film günleri düzenleyerek farklı etnik guruplar arasında kaynaşmayı sağlıyor ve bu alanda farkindalik oluşturuyor. “
DUYURU:
Hollanda- Türkiye işçi anlaşmasının 60.yıl çevresinde yapılacak faaliyetler ve katkılarınız için şu mail adresinden ulaşılabilir. Email: info@atlascultureelcentrum.nl. Daha fazla bilgiyi web sitesinden temin edebilirisiniz.